Tiếp tục hoàn thiện những quy định đối với công tác quản lý giá

Ngày 25/11/2015, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật phí, lệ phí số 97/2015/QH13, theo đó, Điều 24 của Luật quy định Danh mục các sản phẩm, dịch vụ chuyển từ phí sang giá do Nhà nước định giá; Chính phủ quy định cơ quan có thẩm quyền quyết định giá và hình thức định giá. Vì vậy, cần sửa đổi, bổ sung các nội dung cần thiết trên vào Nghị định số 177/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 (NĐ 177) quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giá với những quy định về thẩm quyền và hình thức định giá đối với các sản phẩm, dịch vụ chuyển từ phí sang giá khi Luật phí, lệ phí có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2017 cũng như cần có quy định về quản lý giá theo hình thức kê khai giá đối với một số sản phẩm, dịch vụ chuyển từ phí sang giá mà Nhà nước không định giá nhưng cần có cơ chế quản lý, điều tiết giá phù hợp là cấp thiết nhằm đảm bảo thể chế hóa đường lối, chính sách phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng và Nhà nước ta, thúc đẩy xã hội hóa các dịch vụ công thông qua cơ chế quản lý giá theo lộ trình phù hợp.

Những vướng mắc cần được giải quyết

Điều 24 của Luật phí, lệ phí số 97/2015/QH13 quy định 17 khoản phí sẽ được chuyển sang thực hiện theo cơ chế giá do Nhà nước định giá. Điều này đặt ra yêu cầu và nhiệm vụ mới đối công tác quản lý giá như cần phải có những quy định cụ thể về thẩm quyền và hình thức định giá đối với những sản phẩm, dịch vụ này trong khi những quy định về thẩm quyền định giá của Nhà nước và hình thức định giá đã được quy định tại NĐ 177 ban hành trước đó.

Bên cạnh đó, NĐ 177 sau hơn 02 năm triển khai đã cơ bản đáp ứng kịp thời yêu cầu của công tác quản lý, điều hành giá ở Trung ương và địa phương theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, là cơ sở căn bản để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý giá theo thẩm quyền, góp phần giúp cho công tác quản lý và điều hành giá được thực hiện xuyên suốt và thống nhất. Công tác quản lý, bình ổn giá đã phát huy những hiệu quả tích cực, đã cơ bản đảm bảo cung cầu các mặt hàng thiết yếu, không để xảy ra tình trạng tăng giá đột biến nhất là trong những thời điểm thị trường có nhiều biến động. Công tác định giá của Nhà nước đã phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm định giá các hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục Nhà nước định giá đối với các Bộ ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Đồng thời, công tác kiểm tra, thanh tra được tăng cường thường xuyên. Ngoài ra, các nội dung về quản lý, điều hành giá khác như: hiệp thương giá, cơ sở dữ liệu về giá đã được triển khai khá hiệu quả...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, trong quá trình triển khai NĐ 177 cũng đã bộc lộ một số bất cập về thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước các cấp trong việc hướng dẫn và tổ chức thực hiện biện pháp bình ổn giá, định giá và kê khai giá..., việc triển khai và phối hợp giữa các cấp ban, ngành từ trung ương, tới địa phương vẫn gặp nhiều khó khăn. Một số mặt hàng bình ổn giá có nhiều thương hiệu, chủng loại, mẫu mã khác nhau nếu không được quy định rõ cơ quan có trách nhiệm hướng dẫn chi tiết danh mục mặt hàng sẽ gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền trong việc kiểm tra, giám sát các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh thực hiện kê khai giá trong thời gian Nhà nước không áp dụng biện pháp bình ổn giá.

Về thực hiện kê khai giá, theo quy định hiện hành, thời gian các tổ chức, cá nhân thông báo kê khai giá trước khi định giá, điều chỉnh giá ít nhất 05 ngày, tuy nhiên trong thực tế phát sinh một số mặt hàng đặc thù cần thực hiện giảm giá ngay khi chi phí các yếu tố đầu vào giảm như cước vận tải hoặc những mặt hàng biến động giá thường xuyên theo ngày phụ thuộc nhiều vào diễn biến tình hình dịch bệnh, mùa vụ, thị trường giao dịch… như gas, hàng nông sản, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, vắc xin, đường, muối… Bất cập nảy sinh khi các tổ chức, cá nhân không kịp thời thực hiện kê khai lại giá hoặc giảm giá khi yếu tố hình thành giá biến động giảm gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Đồng thời, một số hàng hóa, dịch vụ như: Dịch vụ dự thi, dự tuyển bậc đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp; Dịch vụ giám định y khoa; Dịch vụ giới thiệu việc làm; Giá giống lúa, giống ngô, giống rau các loại; Giá Elthanol biến tính (E100); Khí tự nhiên hóa lỏng (LNG); Dịch vụ thẩm định giá… có phạm vi ảnh hưởng rộng trong cả nước, có hiện tượng cạnh tranh về giá không lành mạnh hoặc tăng giá bất hợp lý tác động xấu đến tâm lý xã hội và ảnh hưởng đến an sinh xã hội rất cần bổ sung vào danh mục hàng hóa, dịch vụ kê khai giá để Nhà nước quản lý…

Cần những quy định rõ hơn

Để thực hiện quản lý Nhà nước theo cơ chế giá đối với các hàng hóa, dịch vụ từ danh mục phí sang giá theo quy định tại Luật phí, lệ phí, phạm vi điều chỉnh của NĐ 177 sửa đổi, bổ sung lần này sẽ bổ sung thêm Điều 24 Luật phí, lệ phí.

Ngoài ra, dự thảo Nghị định cũng quy định rõ ràng, cụ thể hơn về thẩm quyền hướng dẫn chi tiết mặt hàng bình ổn giá cũng như do một số hàng hóa có tính kỹ thuật phức tạp, phân chia nhiều chủng loại cần các Bộ quản lý chuyên ngành hướng dẫn danh mục chi tiết để đảm bảo mặt hàng bình ổn giá phù hợp với từng thời kỳ; tiếp nhận và rà soát biểu mẫu đăng ký giá, thẩm quyền, trách nhiệm quyết định áp dụng và tổ chức thực hiện biện pháp bình ổn giá đối với các Bộ quản lý chuyên ngành.

Thẩm quyền và trách nhiệm định giá của Bộ trưởng các Bộ cũng được phân định cụ thể theo danh mục hàng hóa, dịch vụ thuộc thẩm quyền quản lý của các Bộ và có bổ sung thêm danh mục các sản phẩm, dịch vụ chuyển từ phí sang giá dịch vụ do Nhà nước định giá. Đồng thời, bổ sung thẩm quyền định giá của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với một số sản phẩm, dịch vụ chuyển từ phí sang giá dịch vụ do Nhà nước định giá theo quy định của Luật phí, lệ phí.

Để phù hợp hơn với yêu cầu thực tiễn, danh mục hàng hóa, dịch vụ thuộc diện kê khai giá, Dự thảo NĐ 177 (sửa đổi) bổ sung một số hàng hóa, dịch vụ chuyển từ phí sang giá bao gồm: Dịch vụ dự thi, dự tuyển bậc đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp; Dịch vụ giám định y khoa; Dịch vụ giới thiệu việc làm; Giá giống lúa, giống ngô, giống rau các loại; Giá Elthanol biến tính (E100); khí tự nhiên hóa lỏng (LNG); Dịch vụ thẩm định giá.

Đối với thời hạn kê khai giá, Dự thảo NĐ 177 (sửa đổi) quy định đối với hàng hóa, dịch vụ mà giá cả thường xuyên biến động theo thị trường hoặc giá cả được xác định theo điều kiện kinh doanh đặc thù thì thời gian gửi văn bản kê khai giá trước khi định giá, điều chỉnh giá được thực hiện theo quy định của Bộ Tài chính. Trong trường hợp kê khai giảm giá, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thực hiện giảm giá ngay, đồng thời gửi thông báo mức kê khai giảm giá đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Về vấn đề xây dựng và vận hành cơ sở dữ liệu quốc gia về giá, được xác định là cơ sở dữ liệu về giá đầu mối kết nối các hệ thống cơ sở dữ liệu về giá của các Bộ, ngành và địa phương nên Dự thảo NĐ 177 (sửa đổi) cũng quy định trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương trong việc xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về giá nhằm nâng cao tính pháp lý của văn bản quy phạm pháp luật tạo điều kiện thuận lợi cho công tác triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá đã được Chính phủ giao.